1 STYCZNIA 2024 R. – OPŁATA KONSUMENCKA OD JEDNORAZOWYCH PRODUKTÓW Z PLASTIKU
Ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 877) wprowadza nową opłatę konsumencką „za sztukę produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będącego opakowaniem”.
Z czego wynika dodatkowa opłata?
Wydanie rozporządzenia wynika z nowelizacji ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej, która wdraża do polskich przepisów unijne ograniczenia dotyczące stosowania jednorazowego plastiku i wycofania niektórych produktów wykonanych z tworzyw sztucznych ze sprzedaży (dyrektywa single use plastic – SUP). Celem dyrektywy i opłaty jest ograniczenie stosowania produktów z tworzyw sztucznych oferowanych klientom.
Co obejmuje opłata i jaka jest jej wysokość?
Opłata dotyczy produktów jednorazowego użytku, które zostały wykonane z tworzyw sztucznych. Wśród nich można wymienić między innymi: pojemniki na żywność, pojemniki na napoje, lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego. Rozporządzenie określa dokładnie stawki opłat „za sztukę produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będącego opakowaniem”, które wynoszą:
- 0,20 zł – w przypadku kubków na napoje, w tym ich pokrywek i wieczek;
- 0,25 zł – w przypadku pojemników na żywność, w tym pojemników takich jak pudełka, z pokrywką lub bez stosowanych w celu umieszczania w nich żywności, która jest:
a) przeznaczona do bezpośredniego spożycia na miejscu lub na wynos,
b) zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika oraz
c) gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie – w tym pojemników na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność.
Jakie są nowe obowiązki przedsiębiorcy?
I Pobieranie opłaty
Opłata konsumencka pobierana będzie przez przedsiębiorców prowadzących jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne, którzy wydają użytkownikom końcowym produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku 6 do ustawy, będące opakowaniami lub napoje lub żywność pakowane przez tego przedsiębiorcę w te opakowania. Opłata będzie pobierana również przez przedsiębiorców pakujących i oferujących za pomocą urządzenia vendingowego (w tym umieszczonego także w miejscach innych niż ww. jednostki handlu) napoje lub żywność w wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy produktach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będących opakowaniami.
II Prowadzenie ewidencji
Nowelizacja wprowadza obowiązek prowadzenia ewidencji nabytych i wydanych opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych dla przedsiębiorców z branży gastronomicznej oraz handlu detalicznego i hurtowego. Ewidencja dotyczy opakowań na napoje i żywność, a obowiązek ten również obejmuje przedsiębiorców używających urządzeń vendingowych (automatów pobierających płatność i podających towar) do pakowania i oferowania produktów w takich opakowaniach. Przepisy te weszły w życie 24 maja 2023 r. zgodnie z ustawą o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej. Dodatkowo przedsiębiorcy muszą przechowywać informacje zawarte w ewidencji przez pięć lat, licząc od końca roku kalendarzowego, którego dotyczą. Zobowiązani są również do prowadzenia ewidencji składania rocznych sprawozdań o produktach, opakowaniach i gospodarowaniu odpadami w systemie BDO. Jeśli przedsiębiorca zarządza więcej niż jedną jednostką gospodarczą musi prowadzić oddzielną ewidencję dla każdej z nich. Brak prowadzenia ewidencji, jej niewłaściwe prowadzenie lub nieprzechowywanie danych przez odpowiedni okres może skutkować administracyjną karą pieniężną o wysokości od 500 zł do 20 000 zł, nałożoną przez wojewódzkiego inspektora Inspekcji Handlowej.
III. Rozliczanie
Przedsiębiorcy, którzy zostali zobowiązani do pobrania opłaty od klientów, będą ją wpłacać na odrębny rachunek bankowy Marszałka Województwa właściwego ze względu na miejsce pobrania, w terminie do 15 marca roku następnego po roku, w którym opłata została pobrana. Kontrolę przestrzegania tego obowiązku przeprowadzi Inspekcja Handlowa, a pierwsze kontrole mogą odbyć się w 2024 r. Przedsiębiorcy, którzy nie będą pobierali opłat od użytkowników końcowych, do których są zobowiązani, mogą zostać ukarani administracyjnie przez wojewódzkiego inspektora Inspekcji Handlowej karą pieniężną od 500 zł do 20 000zł. Marszałek województwa będzie odpowiedzialny za kontrolę wysokości i prawidłowości pobieranych opłat, a do tego celu będą mu przysługiwać uprawnienia organów podatkowych. Ignorowanie obowiązku pobrania opłaty lub wniesienie jej w niższej wysokości może spowodować określenie przez marszałka województwa dodatkowej opłaty w drodze decyzji. Ta dodatkowa opłata wyniesie 50 proc. kwoty zaległej opłaty. Opłata ma zniechęcić konsumentów do nabywania takich produktów i zachęcić do korzystania z opakowań wykonanych z alternatywnych materiałów lub opakowań wielokrotnego użytku.
IV Zapewnienie opakowań alternatywnych
Przedsiębiorcy mają obowiązek zapewnienia nabywcom dostępność w sprzedaży alternatyw dla jednorazowych opakowań – opakowań wielokrotnego użytku lub opakowań wykonanych z innych materiałów, w tym oksydegradowalnych tworzyw sztucznych. Obowiązek ten wejdzie w życie od 1 lipca 2024 r. Wyjątkiem są przedsiębiorcy pakujący i oferujący za pomocą urządzeń vendingowych napoje lub żywność w opakowaniach. Opakowania alternatywne to te podlegające naturalnemu rozkładowi oraz wykonane z materiałów pochodzenia naturalnego, na przykład z pulpy roślinnej z trzciny cukrowej lub pulpy drzewnej. Dopuszczone są opakowania z tworzyw sztucznych wielokrotnego użytku, takie jak kubki na napoje wydawane za kaucją i napełniane ponownie. Mogą to być również opakowania z innych materiałów niż tworzywa sztuczne, na przykład opakowania papierowe. Jednak nie wszystkie opakowania jednorazowego użytku można uznać za opakowania alternatywne. Kubek wykonany z papieru, ale zawierający warstwę z tworzywa sztucznego (chroniący przez wodą lub tłuszczem), nie będzie uznany za opakowanie alternatywne.
